De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149
De collectieve arbeidsovereenkomst nr. 149 (hierna: de CAO), die op 26 januari 2021 in de schoot van de Nationale Arbeidsraad werd gesloten, creëert een nieuw kader voor het door de overheid verplicht of aanbevolen telewerk (“Covid-19 telewerk”), en dit naast de twee reeds bestaande vormen van telewerk:
- Structureel telewerk, dat geregeld wordt door cao nr. 85; en
- Occasioneel telewerk, dat geregeld wordt door de ‘Wet betreffende werkbaar en wendbaar werk’.
In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste bepalingen van het nieuwe wettelijke kader rond Covid-19 telewerk.
Wat is het toepassingsgebied van de CAO?
De CAO is toepasselijk op het telewerk dat door de overheid aanbevolen of verplicht is gemaakt in het kader van de genomen maatregelen ter bestrijding van het coronavirus.
De CAO is niet van toepassing op bestaande akkoorden (over structureel of occasioneel telewerk), waaronder het volgende wordt verstaan:
“Cao’s of individuele akkoorden of policies, die tot stand zijn gekomen met naleving van de regels van het sociaal overleg in de ondernemingen en dit vóór 01.01.21”.
Wie dus al een ‘beleid’ had uitgewerkt, voor 1 januari 2021, om invulling te geven aan het verplicht telewerk moet niet opnieuw in actie schieten, voor zover echter dat beleid tot stand kwam met inachtneming van de regels van het sociaal overleg.
Onder sociaal overleg wordt verstaan:
- Bij aanwezigheid van een ondernemingsraad (“OR”): de OR kreeg informatie en kon advies uitbrengen of bezwaar aantekenen (zonder beslissingsbevoegdheid, in lijn met artikel 15 Wet houdende organisatie van het bedrijfsleven (20 september 1948) en artikel 10 van cao nr. 9);
- Bij aanwezigheid van een comité voor preventie en bescherming op het werk (“CPBW”): het CPBW kreeg informatie, in lijn met artikel 52 Wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (4 augustus 1996);
- Bij aanwezigheid van vakbondsafvaardiging (“VA”): de VA speelt in deze geen rol;
- Rechtstreekse participatie van de werknemers: de werknemers namen deel aan het overleg in lijn met titel 8 van de Codex over het welzijn op het werk, met inbegrip van de preventiedienst(en).
De CAO laat nog toe dat ondernemingen een meer permanente regeling uitwerken op basis van de cao nr. 85 in plaats van volgens deze CAO. De tekst van de CAO sluit ook niet uit dat - voor specifieke situaties - de Wet van 5 maart 2017 rond occasioneel telewerk als basis zou genomen worden. Het beleid kan ook bestaan in een combinatie van mogelijkheden, deels structureel, deels occasioneel en deels volgens de nieuwe CAO. De aard van de telewerkfunctie en de noden en wensen van de werknemers en de onderneming zijn wat dat betreft bepalend.
De CAO is gesloten voor bepaalde duur en zal een einde nemen op 31 december 2021.
De CAO verplicht zelf geen telethuiswerk. Als de overheid dus vroeger zou beslissen om een einde te maken aan verplicht of aanbevolen telewerk, dan wordt de CAO ‘zonder voorwerp’ houdt de CAO automatisch op uitwerking te hebben.
Wat bepaald de CAO inhoudelijk?
De verplichte afspraken
Voor iedere werknemer moeten er volgens de CAO verplicht afspraken gemaakt worden over:
- De terbeschikkingstelling van de voor het telewerk benodigde apparatuur en technische ondersteuning; Ingeval de werknemer zijn eigen apparatuur gebruikt: vergoeding door de werkgever van de kosten inzake installatie van relevante informaticaprogramma’s, van gebruiks-, werkings-, onderhouds- en afschrijvingskosten;
- De bijkomende verbindingskosten;
Wij merken wel op dat bij de beoordeling van bovenvermelde kosten, de onderneming rekening kan houden met alle reeds betaalde kosten die reeds door de werkgever worden betaald tijdens de coronacrisis, onafhankelijk of zij corona-specifiek zijn. Met andere woorden: indien de algemene onkostenvergoeding (kosten eigen aan de werkgever, representatievergoeding…), doorbetaling mobiliteitsvergoeding, coronapremie (etc.), reeds alle werkelijke kosten dekken, kan beslist worden dat er geen extra vergoeding verschuldigd is voor Covid-19 telewerkkosten.
De discussiepunten en mogelijke afspraken
Bijkomend, kunnen er optioneel afspraken worden gemaakt – voor zover men wil afwijken van de in de onderneming geldende regelgeving hieromtrent – over:
- uurroosters;
- werkbelasting en prestatienormen;
- regels betreffende (on)bereikbaarheid en/of middelen om werknemers te bereiken;
- regels betreffende controle door de werkgever van de te bereiken resultaten en/of evaluatiecriteria (in dit geval geldt er ook een informatieplicht over de modaliteiten).
Tot slot bevat de CAO een overzicht van de reeds bestaande wettelijke bepalingen inzake welzijn m.b.t. telewerk. Meer bepaald moeten telewerkers worden geïnformeerd over:
- Inrichting van de werkpost;
- Het goede gebruik van de beeldschermen;
- Beschikbare ondersteuning.
Hoe kunnen wij u helpen?
Indien uw onderneming nog geen afspraken heeft gemaakt omtrent telewerk, met inachtneming van de regels van het sociaal overleg, dan helpen wij u graag verder met het opstellen van een collectieve arbeidsovereenkomst, een policy of een individueel akkoord.
Wij begeleiden u met plezier bij de communicatie aan uw werknemers en omtrent de informatieverplichtingen.